လွ်ပ္စစ္နွင့္ ေက်ာက္မီးေသြးမႈန္႕သံုး စကားေျပာခြက္မ်ား

သဘာ၀အသံကို ပစၥည္းကိရိယာ အကူအညီနဲ႕ အေ၀းတစ္ေနရာက လူေတြ ၾကားနုိင္ေအာင္ ပံုေဖာ္ေဆာင္ျဖည့္စြမ္းေပးတဲ့ အသံထုတ္ေပးတဲ့ ကိရိယာ ေတြ အေၾကာင္းပါ။လူတစ္ဦးကေနတစ္ဦး စကားေျပာတဲ့အခါ အကူအညီကိရိယာေတြ မလိုပဲ ၾကားနုိင္ေအာင္ သဘာ၀တရားက ျဖည့္ဆည္း ေပးထားပါတယ္။ လူတစ္ဦးကေနတစ္ဦးကို စကားေျပာတဲ့အခါလူ႕ အသံအိုးထဲက ဖိညွစ္အား ထြက္လာျပီးေတာ့ ေလထုကိုဖိအား လွဳိင္းေတြ အျဖစ္နဲ႕ ေလထုထဲက ေမာ္လီက်ဴးေလေတြ တုန္ခါသြား ေစတယ္ အဲဒီတုန္ခါတဲ့ လွဳိင္းနုန္းေလးေတြက လူေတြရဲ႕ နားကိုလာေရာက္ ရုိက္ခတ္တဲ့အခါ လူေတြရဲ႕နား မွာရွိတဲ့ တူ၊ေပ၊ထိန္ကြင္း ေလးေတြက ပံုေဖာ္ေပးပါတယ္ ။ ဒီလိုနဲ႕ လူတစ္ေယာက္က သူေျပာလိုတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကို တျခားတစ္ေယာက္က နားလည္သိရွိသြားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လူအသံအိုးက ညစ္ထုတ္လိုက္နုိင္တဲ့ အသံျဖစ္ေစမယ့္ ေလထုကို တုန္ခါေအာင္ ဖိအားေပးနုိင္တဲ့ အကြာ အေ၀းဆိုတာက အကန္႕အသတ္ တစ္ခုအထိပဲရွိတယ္။ ပါးစပ္က စစထြက္ျခင္းတုန္းက တုန္ခါေစ ေအာင္ ဖိအားက မ်ားမယ္။ နည္းနည္းေ၀းသြားတဲ့ခါ ဖိအား နည္းနည္းေလ်ာ့ သြားမယ္။ ဒီလိုနဲ႕ ေတာ္ေတာ္ေ၀းတဲ့ေနရာေရာက္ရင္ အသံကို ၀ိုးတ၀ါး (သို႕) တိုးတိုးေလး ပဲၾကားရေတာ့မယ္။ ဒီ့ထက္ ေ၀းရင္ေတာ့ လံုး၀ မၾကားနုိင္ေတာ့ပါဘူး။ လူေတြၾကားနုိင္တဲ့ အသံလွဳိင္းနဳန္းဟာ ၂၀ ကေန၂၀၀ Hz အထိပဲ ၾကားနုိင္တယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ အေ၀း တစ္ေနရာက လူေတြၾကားနုိင္ေအာင္ စပီကာလိုမ်ဳိး လူေတြက စကားေျပာသလို အသံလိွဳင္း ႀကိမ္နွဳန္းေတြနဲ႕ ေလထုကိုတုန္ခါေစမယ့္ အကူပစၥည္း ကိရိယာေတြ တီထြင္ထုတ္လုပ္ခဲ့ၾကတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႕ မ်က္စိ ေရွ႕ကိုေရာက္ရွိေနတဲ့ ေဆာင္း ေဘာက္ေတြ၊ အီးယားဖုန္းေတြ၊ လက္ကိုင္ဖုန္းနဲ႕၊ ၾကိဳးဖုန္းေတြမွာ အသံုးျပဳထားတဲ့ အသံ လႊင့္ထုတ္ပံုကို ေဆြးေႏြးသြားမွာပါ။။
အဲဒီိရိယာေတြက အေျခခံအားျဖင့္ ေတာ့အတူတူပါပဲ။ အသံထုတ္လႊင့္တာျခင္းတူလို႕ပါ။ ဒါေပမယ့္ ဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္မူျခင္းက ေတာ့ကြဲျပားပါတယ္။ တခုက သံလိုက္ရဲ႕ တြန္းအား၊ ဆြဲအားကို အသံုးျပဳျပီးထုတ္လႊင့္တာပါ။ ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ ေက်ာက္မီးေသြးမွဳန္႕ေတြရဲ႕ တုန္ခါမူကို အသံုးျပဳတာပါ။


အီလက္ထရစ္ အင္နာဂ်ီ (Ohm Law) ကို အသံ အျဖစ္ေျပာင္းလဲေပးပါတယ္။ လူ႔နားက ၾကားနုိင္ နားေထာင္နုိင္ရန္ လွ်ပ္စစ္လွဳိင္းေတြကို အသံလွဳိင္းေတြြ အျဖစ္ေျပာင္းလဲ ေပးပါတယ္။ လုပ္ေဆာင္မူ စည္းမ်ဥ္းမွာ လွ်ပ္စစ္သံလိုက္ တယ္လီဖုန္းဟာဆိုရင္ အျပန္အလွန္အက်ိဳးသက္ေရာက္မူ ရွိေနတဲ့ လွ်ပ္စစ္ ေပၚမွာ အေျခခံထားတယ္။ ကိန္းေသ သံလို္က္စက္၀န္းတစ္ခုရွိမယ္၊ အသံုးျပဳသူက စကား ေျပာတဲ့အခါ အတိုးအေလ်ာ့ျဖစ္လာမယ့္ သံလုိက္စက္၀န္းတစ္ခုရွိမယ္(အရွင္) အဲဒါဟာဆိုရင္ ေလထုကို တုန္ခါမူ ဖိအားေပးဖို႕ ျပဳလုပ္ထားတဲ့ လွ်ပ္စစ္အလႊာပါးေလးျဖစ္ပါတယ္။
ပါ၀င္ပစၥည္းမ်ားမွာ ကိန္းေသသံလုိက္၊ လွ်ပ္စစ္သံလိုက္၊ ကြိဳင္ရစ္နွစ္ခုနဲ႕ အူသားျပီးတဲ့ လွ်ပ္စစ္စကၠဴရြက္(အပါးေလး) တယ္လီဖုန္းစက္ထဲမွာဆိုရင္ အလံုပိတ္ထားတဲ့ သတၱဳဗူးေလး ရွိပါတယ္။ အဲဒါေလးကို စကားေျပာခြက္ထဲမွာ ေနရာခ်ထားေပးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မတူညီတဲ့ ကိရိယာ တည္ေဆာက္ပံု ေတြေပၚ မူတည္ျပီးေတာ့ ၄င္းတို႕ကို ေနရာေျပာင္းျပီးအသံုးျပဳမူလဲ ရွိနုိင္တယ္။
လွ်ပ္စစ္စီိးဆင္းမူမရွိတဲ့ လွ်ပ္စစ္သံလိုက္ကြဳိင္ကို ျမဳပ္နွံထားပါတယ္။ လွ်ပ္စစ္စကၠဴရြက္( အပါးေလး) ဆိုရင္ေတာ့ လွ်ပ္စီးမူလြယ္ကူေအာင္ အူတိုင္သား အေပၚတည့္တည့္မွာေနရာယူထားပါတယ္။ အူတိုင္သားထဲမွာရွိတဲ့ သံလိုက္ကိုကိန္းေသေပးထားမယ္။ သူ႕မွာဆိုရင္ အရမ္းၾကီးေဘးဘက္ကို ေကြး ညြတ္မသြားေအာင္နဲ႕ ေရြ႕လ်ားမူမရွိေအာင္ လုပ္ရပါတယ္။ စကားေျပာတဲ့အခါ ေျပာင္းလဲသြားတဲ့ လွ်ပ္စစ္လိုင္းဟာဆိုရင္ အူသားကို လွ်ပ္စစ္သံလိုက္ေတြထြက္ဖို႕ထပ္ထပ္တုိးျမွင့္ေပးပါတယ္။ ရလဒ္ကေတာ့ လွ်ပ္စစ္စကၠဴရြက္(အပါးေလး) ဟာ ေလထုထဲမွာ လွဳိင္းေလးေတြျဖစ္ဖို႔ ဖိအားကို ေပးပါတယ္။ အဲဒါနဲ႔ ကိုက္ညီစြာ လွ်ပ္စစ္တိုးမႈ ေလ်ာ့မႈဟာလဲ ျဖစ္ေပၚေျပာင္းလဲေနပါတယ္။ လွ်ပ္စစ္စကၠဴရြက္(အပါးေလး)ရဲ႕ လႈိင္းႏႈန္းေရြ႕လ်ားေျပာင္းလဲမူဟာဆိုရင္ ေလထုထဲမွာ ၾကိမ္ႏႈန္္း ေတြကိုျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။ အဲဒီႀကိမ္ႏႈန္း ေတြက လူေတြရဲ႕ အၾကားအာရုံုမွာ အသံအျဖစ္ ပံုေဖာ္ေပး ျခင္းျဖစ္တယ္။

ေက်ာက္မီးေသြးသံုးအသံလႊင့္ခြက္ကို တက္ၾကြျပီးေျပာင္းလဲေနတဲ့ လွ်ပ္စစ္သံလိုက္လွဳိင္းရုိက္ခတ္မူနဲ႕ ပံုေဖာ္ပါတယ္။ ေက်ာက္မီးေသြးမႈန္႔ေတြရဲ႕ ဂုဏ္သတၱိဟာ သူရဲ႕ေလထု၀န္းက်င္မွာ ျဖစ္ပ်က္ေနတဲ့ အသံလႈိင္းေျပာင္းလဲမူေပၚမူတည္ျပီး ေျပာင္းလဲေနတဲ့လွ်ပ္စစ္တြန္းကန္မႈေတြကို ျဖစ္ေပၚေစတယ္။ ေက်ာက္မီးေသြးသံုးမုိက္ကရိုဖုန္းတစ္ခုတြင္ လွ်ပ္စစ္သံလိုက္ပတ္လမ္းတည္ရွိမႈကို ပံုမွာျပထားပါ တယ္။ ေက်ာက္မီးေသြးသံုး မိုက္ကရိုဖုန္းေတြရဲ႕ အဓိကပစၥည္းေတြကေတာ့ ေရြ႕လ်ားမူရွိတဲ့ အီလက္ထရုတ္ ဓာတ္ေခါင္းနဲ႕ ေရြ႕လ်ားမႈမရွိတဲ့ အီလက္ထရုတ္ဓာတ္ေခါင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ၄င္းတို႔ကို လွ်ပ္စီးပတ္လမ္းနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ထားပါတယ္။ ျပီးေတာ့ ေက်ာက္မီးေသြးမႈန္႔ကို အီလက္ထရုတ္ေခါင္း ေလးေတြၾကားမွာ ျဖည့္စြက္ ေပးပါတယ္။ ေရြ႕လ်ားမႈရွိတဲ့ အီလက္ထရုတ္ဓာတ္ေခါင္းေလးဟာဆိုရင္ ေကြးညႊတ္နုိင္တဲ့ လွ်ပ္စစ္ စကၠဴရြက္ (အပါးေလး)နဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ထားပါတယ္။ တုန္ခါသြားတဲ့ လွ်ပ္စစ္ စကၠဴရြက္(အပါးေလး) ဟာဆိုရင္ ပတ္၀န္းက်င္ေလထုကိုပါ ကူးစက္တုန္ခါေစပါတယ္။ ေလထုက အသံလႈိင္းဟာဆုိရင္ လွ်ပ္စစ္စကၠဴရြက္ (အပါးေလး)နဲ႔ ကိုက္ညီစြာတုန္ခါမႈကို ျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။ လွ်ပ္စစ္စကၠဴရြက္(အပါးေလး)နဲ႔အတူတူ အသံလႈိင္းေတြထုတ္လႊင့္မႈေတြဟာ ေဒါင္လိုက္ေရြ႕လ်ား တယ္။ အီလက္ထရုတ္ေခါင္းေတြရဲ႕ ေရြ႕လ်ားမႈနဲ႕အတူ ေက်ာက္မီးေသြးမႈန္႔ေတြရဲ႕ သိပ္သည္းမူ ေျပာင္းလဲသြားတယ္။ ေက်ာက္မီးေသြးမႈန္႔ရဲ႕ လွ်ပ္စစ္ခုခံမႈ တန္ဖိုးတိုးတဲ့အခါ လွ်ပ္စီးေၾကာင္းတန္ဖိုး ေလ်ာ့သြားမယ္။ ေျပာင္းျပန္အားျဖင့္ ေလ်ာ့မယ္

ဆိုရင္ တိုးမယ္။ တကယ္လို႔ စကားေျပာခြက္ကို အသံုးျပဳေနမယ္ဆိုရင္ လွ်ပ္စစ္ ပတ္လမ္းအတြင္းရွိ အသံလႈိင္းဖိအားဟာ ဆိုရင္ အခ်ဳိးညီစြာ ေျပာင္းလဲမႈေတြ ဆက္တိုက္ ျဖစ္ေပၚေနမယ္။
ဘာမွမရွိတဲ့အသံလႈိင္းမွာ(P=0) လွ်ပ္စစ္စကၠဴရြက္(အပါးေလး) ေအးေဆးတည္ျငိမ္စြာ ရွိေနျပီး ေျပာင္းလဲမႈမရွိပါဘူး။ လွ်ပ္စီးပတ္လမ္းမွာလဲေျပာင္းလဲမႈ မရွိပါဘူး။ အသံလႈိင္း ထြက္ေပၚလာ ျပီဆိုရင္ေတာ့ အသံလႈိင္းတုန္ခါအားနဲ႔ ဖိအားစတင္မႈအစျပဳလာတယ္။ အဲဒီဖိအားဇံု အတိုင္း လွ်ပ္စီးက လည္းေျပာင္းလဲ လာပါတယ္။ ဒါေတြအားလံုးဟာ အုန္းနိယာမ သေဘာတရားနဲ႔ စပ္ဆက္မူရွိပါတယ္။
V= IR , I = V/R အတုိင္း စကားေျပာရင္ လွ်ပ္စစ္မ်ားမ်ားစီးရင္ ဖိအားမ်ားမ်ားထြက္မယ္ ခုခံမႈ တန္ဖိုးကေတာ့ နည္းသြားမယ္။ နွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အသံကို ဒီနည္းနဲ႔သံုးျပီးေတာ့ ထုတ္ခဲ့ၾကတယ္။ ေနာက္လဲ ဒီအတုိင္းပဲ ထုတ္သြားဦးမွာပါ။ တခုေတာ့ကြဲသြားတာရွိတယ္ အဲဒါကေတာ့ အသံေတြကို ပံုေဖာ္တဲ့ေနရာမွာ ကြဲသြားတာပါ။ အရင္က သမရိုးက်ေဆာင္းေဘာက္ေတြရဲ႕ အန္နာေလာ့ေတြေနရာ မွာ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ေတြ အစားထိုး၀င္လာတယ္။ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ အစားထိုးလာျခင္းအားျဖင့္ အသံေတြက ပိုမိုတိက်စြာ ၾကားရတယ္။